Crises en het openbaar bestuur

Leer over publieke uitdagingen in tijden van crisis!
  • De coronacrisis is een crisis van ongekend formaat.
  • Juist in dergelijke tijden is kennisdeling ontzettend belangrijk. In deze MOOC bieden wij jou online verdieping over crises en het openbaar bestuur.
  • De ‘inspiratie’-video’s in deze MOOC zijn geproduceerd door Haagse Beek organisatieadvies en de ’theorie’-video’s door de Vereniging voor Bestuurskunde. Beiden zijn in overleg met OMOOC op deze website gepubliceerd.

Publiek leiderschap

Tijden van crisis bieden een podium aan publieke figuren. Zij spelen zo een belangrijke rol in de crisisbeleving van burgers en de mate waarin die burgers zich houden aan door de overheid gestelde maatregelen. Hoe handelt de overheidsmanager in tijden van crisis en welke uitdagingen ervaart hij of zij?
Inspiratie

Werken aan een innovatievriendelijke biotoop

In dit college gaat Menno Spaan in op de fasen van de coronacrisis voor een organisatie. Hij zoomt hierbij in op één van de elementen: concreet werken aan een innovatievriendelijke biotoop.
Inspiratie

Dilemma's in crisisleiderschap

In dit college blikt Erik Gerritsen terug op leiderschap in de coronacrisis.
Inspiratie

De omslag van 'crisismanagement' naar het 'rethinken' van de organisatie

In dit college vertelt Philippe Raets hoe hij in deze coronaperiode de omslag van 'crisismanagement' naar het 'rethinken' van de organisatie maakt.
Theorie

Publieke managers in crisistijd

In dit minicollege gaat prof. dr. Zeger van der Wal in op de wijze waarop overheidsmanagers opereren in een zogenoemde ‘VUCA-world’, een wereld vol ‘volatility, 'uncertainty, 'complexity’ en ‘ambiguity’.
Theorie

Besluitvorming onder condities van onzekerheid

In dit minicollege legt prof. dr. Barbara Vis uit hoe politici en beleidsmakers, maar ook burgers, besluiten nemen te midden van onzekerheid.
Theorie

Een internationale reflectie op leiderschap in de coronacrisis

In dit minicollege geeft prof. dr. Paul 't Hart op basis van zijn internationale onderzoeken naar publiek leiderschap in crisissituaties een reflectie op de coronacrisis.
Theorie

De coronacrisis managen door het probleem op te zoeken, in plaats van te ontspringen

In dit minicollege verkent prof. dr. Martijn van der Steen hoe overheden met radicale onzekerheid om kunnen gaan.
Theorie

Hoe bestuurders lerende reflexiviteit betrachten in de coronacrisis

In dit minicollege analyseert prof. dr. Roel in 't Veld variëteit en reflexiviteit als ijkpunten voor goed besturen in de kennisdemocratie.
Theorie

Publieke professionals: van romantische naar realistische perspectieven

In dit minicollege staat prof. dr. Mirko Noordegraaf stil bij publieke professionals en hoe zij in tijden van crisis professionele kwaliteit leveren.
Theorie

Besturen van een universiteit in crisistijd: heb je dan wat aan de bestuurskunde?

In dit minicollege blikt prof. dr. Jouke de Vries terug op zijn recente ervaringen als universiteitsbestuurder, met nadruk op de coronaperiode.

Grensoverstijgende samenwerking

De uitdagingen die een crisis met zich meebrengt zijn gigantisch. Organisaties in de gehele publieke sector bundelen daarom hun krachten en werken effectief samen.
Inspiratie

City deals: 'Een slimme stad, zo doe je dat!'

In dit college staat Jan Willem Wesselink stil bij het concept van 'City Deals'. Met City Deals worden verbindingen gelegd over domeinen heen. Leerzaam voor het oplossen van grote maatschappelijke uitdagingen, zoals de coronacrisis.
Inspiratie

Oplossingen vinden zonder organisaties

In dit college stelt Harold Janssen dat men veel te veel oplossingen zoekt in organisaties. Beter is zoeken naar oplossingen zonder organisaties of met organisaties op gepaste afstand.
Theorie

Effectieve grensoverstijgende samenwerking

In dit minicollege verkent prof. dr. Sandra Groeneveld de principes van effectieve samenwerking, vooral voor teams waarin professionele, organisatorische en/of sectorale grenzen overschreden worden.
Theorie

'Big Government' of 'Big Society'?

In dit minicollege gaat prof. dr. Trui Steen in op de vraag hoe samenlevingen omgaan met grote opgaven als de coronacrisis en hoe ze omgaan met publieke waarden.
Theorie

Wetenschap, politiek en de rol van de staat

In dit minicollege spreekt prof. dr. Paul Frissen over de delicate balans tussen wetenschap en politiek en over de noodzaak ons te verzoenen met de gedachte dat de wereld tragisch is.
Theorie

De coronacrisis als grensoverschrijdende crisis

In dit minicollege gaat prof. dr. Arjen Boin in op het coronavirus als grensoverschrijdende crisis, oftewel ‘transboundary crisis’ in de internationale literatuur.
Theorie

Lokaal bestuur is cruciaal in crises

In dit minicollege legt prof. dr. Marcel Boogers uit waarom lokaal bestuur voor bestuurskundigen belangrijk is en wat de specifieke kenmerken van lokaal bestuur zijn.
Theorie

Bestuurlijke reflexen bij 'wicked problems'

In dit minicollege legt prof. dr. ir. Katrien Termeer uit welke bestuurlijke reflexen ontstaan als ‘wicked problems’ opspelen, en hoe een ‘small wins’-aanpak, een aanpak van kleine stappen, dan voordelen biedt.
Theorie

De rol van de wetenschap in de coronacrisis

In dit minicollege staat prof. dr. Wouter van Dooren stil bij de wenselijkheid van de rol van de wetenschap in de coronacrisis.
Theorie

Bijzonderheden en beperkingen van lokale democratie in tijden van crisis

In dit minicollege bespreekt prof. dr. Klaartje Peters het belang, maar ook de bijzonderheden en beperkingen, van de lokale democratie, met nadruk op gemeenteraden.
Theorie

Waarom de uitbraak van een besmettelijke ziekte om 'network responses' vraagt

In dit minicollege staat prof. dr. Jörg Raab stil bij zijn onderzoek naar (inter)organisatorisch netwerken bij de uitbraak van besmettelijke ziekten.
Theorie

Hernieuwde relaties tussen overheid en maatschappelijk middenveld in en na de coronacrisis

In dit minicollege verkent prof. dr. Bram Verschuere de relatie tussen de overheid en het maatschappelijk middenveld, ofwel ‘civil society’, en hoe deze relatie mede dankzij de coronacrisis extra onder druk is komen te staan.
Theorie

Lidstaten hervormen: de (verander)kracht van Europa in tijden van crisis

In dit minicollege gaat prof. dr. Adriaan Schout, hoogleraar European Public Administration aan de Radboud Universiteit Nijmegen, in op Europese ontwikkelingen en bespreekt hij de toegevoegde waarde van de bestuurskunde in tijden van crisis.
Theorie

Nieuwe evenwichten: de coronacrisis als aanjager van bestuurlijke en organisatorische dynamiek

In dit minicollege stelt prof. dr. Theo Camps vragen naar aanleiding van de coronacrisis. Vragen omtrent de verhouding publiek en privaat, besluitvorming, uitvoering, legitimiteit, rechtvaardigheid en leiderschap.
Theorie

Minder Napoleon, meer Merkel: over het (historische) belang van transnationale samenwerking in ‘transboundary crises’

In dit minicollege plaatst prof. dr. Beatrice de Graaf de notie van ‘transboundary crisis’ in historisch perspectief. Vooral ook om eigentijds handelingsperspectief te bieden.

Leren van crisis

Hoewel een crisis een grote uitdaging is voor de maatschappij, biedt een crisis ook veel leermogelijkheden. Hoe leren we van crises en wat doen we in de toekomst met deze kennis?
Inspiratie

Een systeemcrisis als kans voor systeemverandering

Hoera! Het systeem is stuk! In dit college neemt Kees Klomp, mede-oprichter van THRIVE Institute, ons mee langs de belangrijkste ontwikkelingen die de 'betekeniseconomie' kenmerken en de nieuwe kansen en bedreigingen die dit creëert voor ondernemende mensen in Nederland.
Inspiratie

Het 'Bij'-effect: lessen van bijen voor na de crisis

In dit college verkent Ramon Hagedoorn crisismanagement. Bijen zijn slimme crisismanagers en een imker is dat - als het goed is - ook. Wat leren zij ons voor de periode na de coronacrisis?
Inspiratie

Omgaan met onzekerheid en wat bestuurders in deze tijd kunnen leren van een kunstenaar

In dit college deelt kunstenares Tinkebell haar blik op omgaan met onzekerheid.
Inspiratie

Hoe werkt de Eerste Kamer in de coronacrisis?

In dit minicollege gaat prof. dr. Remco Nehmelman in op de werking van de Eerste Kamer tijdens de coronacrisis.
Inspiratie

Welke inzichten de corona-infectie ons brengt voor toekomstige gezondheidszorg

In dit college bespreekt Hans Janssen welke inzichten voor de toekomstige gezondheidszorg de corona-infectie ons brengt.
Theorie

Het belang van gedegen gedragsinterventies

In dit minicollege past prof. dr. Lars Tummers de gedragsbestuurskunde toe op de coronacrisis.
Theorie

‘Making progress rather than solutions’: de corona-app als grootschalige innovatie

In dit minicollege gaat prof. dr. Bram Klievink in op de relatie tussen openbaar bestuur en ICT, met nadruk op ICT-vernieuwingen, zoals de welbekende corona-app.
Theorie

Denkend bestuur in tijden van corona

In dit minicollege onderstreept prof. dr. Thomas Schillemans wat hij eerder betoogde: ten tijde van corona is ‘denkend bestuur’ belangrijker dan ooit, maar tevens moeilijker dan ooit te realiseren.
Theorie

Crisis goed gemanaged, maar de rechtstaat kind van de rekening?

In dit minicollege gaat prof. dr. Heinrich Winter in op enkele cruciale juridische aspecten van de aanpak van de coronacrisis. Hij laat zien dat de crisis goed gemanaged is, maar dat de rechtstaat het kind van de rekening dreigt te worden.
Theorie

De moed om te voelen en te twijfelen: crisislessen voor (onderwijs)bestuurders

In dit minicollege trekt prof. dr. Edith Hooge lessen uit de coronacrisis voor bestuurders, met nadruk op onderwijsbestuurders.
Theorie

Landen vergelijken: de coronacrisis en het institutionele filter

In dit minicollege verkent prof. dr. Frank Hendriks de relatie tussen het coronavirus en de corona-aanpak, in Nederland, maar ook elders. Via een internationaal vergelijkende analyse kunnen we namelijk inzichtelijk maken waarom de aanpak in verschillende landen zo verschillend is, qua woorden, daden en maatregelen.
Theorie

De (politieke) dynamiek van de coronacrisis

In dit minicollege bestudeert prof. dr. Ira Helsloot hoe veiligheidsbeleid uitwerkt in de praktijk. Als ‘implementatiebestuurskundige’ presenteert hij drie observaties aangaande de coronacrisis.
Theorie

‘Naming and shaming’ en omgaan met overtredingen van coronaregels

In dit minicollege bespreekt prof. dr. Judith van Erp de wijzen waarop we als samenleving omgaan met overtredingen, met nadruk op de huidige coronaperiode. Zij gaat vooral in op ‘naming and shaming’, het publiek identificeren van een persoon of organisatie die een sociale norm overtreedt, waardoor schaamte ontstaat en hopelijk verbeterd gedrag.
Theorie

Een crisis 'beyond imagination': hoe nu handelen en leren?

In dit minicollege reflecteert prof. dr. Erwin Muller op de herstel- of nafase van de coronacrisis. Ofschoon hij na 30 jaar crisisonderzoek en ervaringen met crisis nogal in verwarring is over de huidige coronacrisis - een 'crisis beyond imagination' - onderstreept hij het belang van enkele facetten van de herstelfase.
Theorie

Tussentijdse evaluatie corona-aanpak: evalueren om te leren

In dit minicollege evalueert prof. dr. mr. Roel Bekker de corona-aanpak. Dat doet hij op grond van zijn recente boek, 'Dat had niet zo gemoeten', over fouten en mislukkingen in de publieke sector.
Theorie

Oproep tot meer gevoel voor professioneel en maatschappelijk maatwerk in de coronacrisis

In dit minicollege trekt prof. dr. Pauline Meurs prikkelende lessen uit de corona-aanpak, met nadruk op de zorg. Aan de hand van concrete casuïstiek laat zij zien dat we in een te eenzijdig en te centralistisch coronaregime terecht gekomen zijn.
Theorie

De coronacrisis als bestuurlijke 'game changing reset'

In dit minicollege reflecteert prof. dr. Caspar van den Berg op de vraag hoe de coronacrisis het bestuurlijke landschap verandert, aan de hand van zijn eigen onderzoekslijnen.
Theorie

‘Lockdown’ in de rechtstaat: oppassen voor juridisering

In dit minicollege reflecteert prof. dr. mr. Stavros Zouridis op de lockdown in Nederland, in relatie tot de rechtstaat.
Theorie

Handhaving van coronamaatregelen vanuit het perspectief van de burger

In dit minicollege gaat prof. dr. Marc Hertogh in op het belang van handhaving ten tijde van de aanpak van de coronacrisis en vooral op de - gebrekkige, want eenzijdige - beleidstheorie die daarachter schuilgaat.
Theorie

De rol van informatie in een crisis als de coronacrisis

In dit minicollege reflecteert prof. dr. Albert Meijer op de rol van informatie in de aanpak van een crisis als de coronacrisis.
Theorie

Transformeren naar lerende gemeenschappen via de coronacrisis

In dit minicollege noemt prof. dr. Jet Bussemaker de coronacrisis een ‘waanzinnig maatschappelijk experiment, dat geen enkele medisch-ethische toets zou doorstaan’. Mede op grond van het recente advies van de RVS, '(samen)leven is meer dan overleven', beargumenteert zij dat deze ‘ontwrichtende disruptie’ betekent dat er geen eenvoudige, planmatige oplossingen zijn en dat incrementele adaptatie - ‘muddling through’ - eveneens onvoldoende is.
Theorie

Greep krijgen op onzekerheid in tijden van crisis

In dit minicollege laat prof. dr. Roland Bal zien dat de aanpak van de coronacrisis ons met een hoge mate van onzekerheid confronteert en hoe wij greep krijgen op die onzekerheid.
Theorie

Waarom de beleidsaanpak binnen de coronacrisis om een lerend bestuur vraagt

In dit minicollege licht prof. dr. Wim van de Donk toe waarom de beleidsaanpak binnen de coronacrisis om een lerend bestuur vraagt.
Theorie

Een complexe crisis: hoe evalueren en leren?

In dit minicollege legt prof. dr. Hans de Bruijn uit hoe we de coronacrisis kunnen evalueren, om hier van te leren.
Theorie

De geringe effecten van de coronacrisis op de ondermijnende criminaliteit

In dit minicollege gaat prof. dr. Pieter Tops in op de effecten van de coronacrisis op de georganiseerde misdaad, met nadruk op de georganiseerde drugscriminaliteit.

Veerkracht

Een crisis is een zware tijd. Het is daarom van cruciaal belang dat de overheid het vermogen opbouwt om zich aan te passen aan stress en tegenslag. Daarmee kan zij terugveren en een zware tijd benutten om daar sterker uit te komen.
Inspiratie

Veerkracht betekent van globalisering naar lokalisering!

In dit college gaat Jaap Peters in op economische en organisatorische systemen in tijden van crisis en stelt hij dat deglobalisering nodig is om organisaties veerkrachtiger te maken.
Inspiratie

Veerkrachtige kijk op omgaan en opslaan van informatie

In dit college toont Martijn Aslander een nieuw perspectief op omgaan met en opslaan van informatie.
Inspiratie

Naar maatschappelijke veerkracht door publiek leiderschap

In dit college bespreekt prof. dr. Paul 't Hart hoe je publiek leiderschap vormgeeft in de volgende fase van de coronacrisis, waarin maatschappelijke veerkracht centraal staat.
Inspiratie

Het jaar 2050. Hoe gaan wij daar mee om en zijn wij daar klaar voor?

In dit college blikt Boke de Pater vooruit op het jaar 2050. De coronacrisis leert dat het voor ons een hele grote uitdaging is om mondiaal, regionaal en lokaal goed georganiseerd om te gaan met maatschappelijke transities. Hoe doen we dat wel met andere aanstaande transities?
Inspiratie

Hoe leren we als individu en organisatie veerkrachtig te zijn?

In dit college vertelt Matthijs Steeneveld over tegenslag. Tegenslag is niet leuk, maar hoort bij het leven. Hoe leren we als individu en organisatie veerkrachtig te zijn?
Inspiratie

Veerkracht in buurten en wijken, hoe boor je dat aan?

In dit college vertelt Birgit Oelkers over haar ervaring met veerkrachtige buurten. Ze zijn er namelijk! buurten en dorpen met sterke gemeenschappen, waar bewoners in crisistijden meteen veerkrachtig weten te handelen.
Theorie

Politiek ten tijde van de coronacrisis

In dit minicollege reflecteert prof. dr. Uri Rosenthal op de coronacrisis. Hij bespreekt enkele politieke facetten en laat zien dat de oproep van de minister-president om ‘vol te houden’ aansluit bij het belang van veerkracht tijdens en na crises

Na de crisis

De coronacrisis besloeg meerdere maanden. Waar de overheidsaanpak eerst vooral een focus legde op indamming van de virusverspreiding, is er later steeds meer aandacht ontstaan voor vooruitkijken. Hoe richten we de wereld in na onwerkelijke tijden?
Inspiratie

Het nieuwe normaal van een innoverende overheid

In dit college deelt Menno Spaan zijn visie op het nieuwe normaal van een innoverende overheid.
Theorie

Bestuurskundige aandacht voor de sustainable development goals om een nieuwe coronacrisis te voorkomen

In dit minicollege verkent prof. dr. Geert Bouckaert de strategisch-maatschappelijke betekenis en bijdrage van de bestuurskunde in de coronacrisis. Vooral met betrekking tot de realisatie van de 'sustainable development goals'.
Theorie

Waarom de coronacrisis om re-ideologisering en krachtige, mobiliserende verhalen vraagt

In dit minicollege plaatst prof. dr. Hans Boutellier de coronacrisis in maatschappelijk perspectief. Hij vraagt in de herstelfase om re-ideologisering en krachtige mobiliserende verhalen.
Theorie

Corona als grote gelijkmaker: pngelijkheid als groeiend maatschappelijk probleem

In dit minicollege betoogt prof. dr. Evelien Tonkens dat de coronacrisis het groeiende maatschappelijke probleem van ongelijkheid zichtbaar maakt en op de (politieke) agenda plaatst.
Theorie

De coronacrisis als versnelling van het proces van lokalisering

In dit minicollege betoogt prof. dr. Martijn Groenleer dat de coronacrisis tot een versnelling van het proces van lokalisering leidt.
Theorie

De crisis na de crisis: politieke verantwoording tijdens en na crises

In dit minicollege bespreekt prof. dr. Mark Bovens de rol en betekenis van politieke verantwoording tijdens en na crises en plaatst daarmee de coronacrisis in politiek perspectief.