Corona als grote gelijkmaker: pngelijkheid als groeiend maatschappelijk probleem

In dit minicollege betoogt prof. dr. Evelien Tonkens, hoogleraar Burgerschap en Humanisering van de Publieke Sector aan de Universiteit voor Humanistiek, dat de coronacrisis het groeiende maatschappelijke probleem van ongelijkheid zichtbaar maakt en op de (politieke) agenda plaatst. Aanvankelijk dachten we dat corona de ‘grote gelijkmaker’ zou zijn: iedereen kon getroffen worden, het virus bedreigde ons allen, over de hele wereld, we voelden lotsverbondenheid, maar al snel werd duidelijk dat corona de ongelijkheid versterkte, zowel tussen als binnen landen. Het werd steeds duidelijker dat corona anders uitpakt in arme of rijke landen, in slecht of goed bestuurde landen, in landen met goede of minder goede gezondheidszorg. Tevens werd binnen landen duidelijk dat groepen burgers ongelijk getroffen werden: oudere versus jongere mensen, rijkere versus armere mensen, mensen met vaste banen versus dagloners. Dat betekent dat we het vraagstuk van ongelijkheid niet kunnen negeren, zowel politiek en maatschappelijk, alsook academisch, in aansluiting op onder meer het werk van Piketty. Het betekent dat we precies moeten zijn over wat (on)gelijkheid is en hoe we dat bereiken. Tonkens laat zien dat gelijkheid twee betekenissen heeft: 1. gelijke kansen en 2. gelijke uitkomsten. In veel landen staat de eerste betekenis centraal en wordt getracht een ‘eerlijke wedstrijd’ te creëren. Dat blijkt moeilijk. Hoe je een eerlijke wedstrijd creëert is onduidelijk en bovendien hebben mensen die aan de ‘wedstrijd’ deelnemen ongelijke talenten. Dat betekent dat een eerlijke wedstrijd structureel tot ongelijke uitkomsten kan leiden. Ongelijke uitkomsten, de tweede betekenis, kunnen daarbij in veel landen niet op breed gedeelde politieke aandacht rekenen. De komende decennia vragen om nieuwe antwoorden op de vraag hoe we met maatschappelijke ongelijkheid omgaan.