Theorie over grensoverstijgende samenwerking

Minder Napoleon, meer Merkel: over het (historische) belang van transnationale samenwerking in ‘transboundary crises’

Minicollege door prof. dr. Beatrice de Graaf, hoogleraar Geschiedenis van Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Utrecht.

In dit minicollege plaatst prof. dr. Beatrice de Graaf, hoogleraar Geschiedenis van Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Utrecht, de notie van ‘transboundary crisis’ in historisch perspectief. Vooral ook om eigentijds handelingsperspectief te bieden. Als een pandemie zoals de coronacrisis een ‘transboundary crisis’ is, hoe kun je dan ‘transboundary collaboration’ en vooral transnationale samenwerking mobiliseren om de crisis te managen? De Graaf laat zien dat er in het verleden vergelijkbare pandemieën heersten en dat toenmalige leiders daar anders mee omgingen. Napoleon, bijvoorbeeld, gold in militair opzicht lang als succesvol, maar hij leed grote verliezen als gevolg van ziektes. Bijvoorbeeld in 1799, toen zijn manschappen bij Jaffa getroffen werden door de builenpest en hij de pest mee terugnam naar Frankrijk. Napoleon probeerde die crisis in zijn eentje te managen, zonder veel resultaat. In 1815 veranderde dat, toen na het Congres van Wenen vier grote landen (Pruisen, Oostenrijk, Rusland en het VK) samen optrokken om ziektes als cholera te beheersen. Via netwerken van vertrouwen en de uitwisseling van informatie door gezanten kon een kleine groep landen, met veel dwang, de verspreiding van zo’n ziekte controleren. Onder meer door quarantainestations in te richten, alsmede veiligheidszones en hygiënebesturen. Vandaag de dag zien we beide patronen van crisismanagement. We zien leiders (Trump, Bolsonaro, Poetin) die de crisis à la Napoleon proberen te bezweren. En we zien groepen landen, zoals Europese landen (denk aan Merkel en Macron) die samen optrekken, informatie delen en gezamenlijk herstel proberen te realiseren. Dit is lastiger dan vroeger, omdat er minder dwang is, meer open media, meer samenzweringstheorieën, minder censuur, maar tegelijkertijd is die samenwerking hoopvol. Naast het vertrouwen en de informatiedeling kan burgerbetrokkenheid worden vergroot en speelt wetenschap een rol van betekenis.

Deze video is geproduceerd door de Vereniging voor Bestuurskunde en in overleg met OMOOC op deze website gepubliceerd. De Vereniging voor Bestuurskunde is aan de start van de coronacrisis met een Speciale State of Science (S-SoS-online) begonnen. Dit is een reeks minicolleges waarin verschillende hoogleraren spreken over besturen in crisistijd. In korte online colleges van ongeveer acht minuten delen zij hun inzichten.