Waarom de coronacrisis om re-ideologisering en krachtige, mobiliserende verhalen vraagt

In dit minicollege plaatst prof. dr. Hans Boutellier, bijzonder hoogleraar Polarisatie en Maatschappelijke Veerkracht aan de Vrije Universiteit Amsterdam en voormalig directeur van het Verwey-Jonker Instituut, de coronacrisis in maatschappelijk perspectief. Onze samenleving heeft zich na grote transities – het neoliberalisme, de netwerksamenleving, digitalisering – ontwikkeld tot een samenleving waarin ‘improviserend pragmatisme’ de boventoon voert. In plaats van ons te laten leiden door grote ideologieën of verhalen, laten we ons leiden door concrete problemen en handelen we naar bevind van zaken. We willen bovendien zekerheid en veiligheid bieden en we doen dat effectief en efficiënt. In de beginfase van de coronacrisis heeft dat goed gewerkt: we ‘sturen op zicht’, zoals premier Rutte dat noemde en we pakken het probleem nauwgezet aan, sterk leunend op de medische wetenschap. Maar in de herstelfase gaat het improviserende pragmatisme zich wreken. Een sociaal-economische strijd laait op. We zoeken naar nieuwe verbeelding en bezinning en sociale spanningen nemen toe, aangevoerd door (populistische en geopolitieke) identiteitspolitiek. Dat vraagt om re-ideologisering en krachtige mobiliserende verhalen.