Landen vergelijken: de coronacrisis en het institutionele filter

In dit minicollege verkent prof. dr. Frank Hendriks, hoogleraar Bestuurskunde aan Tilburg University, de relatie tussen het coronavirus en de corona-aanpak, in Nederland, maar ook elders. Via een internationaal vergelijkende analyse kunnen we namelijk inzichtelijk maken waarom de aanpak in verschillende landen zo verschillend is, qua woorden, daden en maatregelen. Die verschillen worden door een zogenoemd ‘institutioneel filter’ verklaard: een combinatie van nationale culturen, staatstradities en leiderschapsstijlen. Voor nationale culturen maakt Hendriks gebruik van de culturele dimensies van Geert Hofstede, bijvoorbeeld de mate waarin een land een cultuur van onzekerheid accepteren heeft en van ‘indulgence’, ofwel hedonisme. Daar waar die cultuur sterker is, zoals in Nederland en Zweden, zijn de maatregelen minder streng. Voor staatstradities maakt Hendriks gebruik van vier bekende tradities: de Westminster, Napoleontische, Rijnlandse en Scandinavische tradities. Die versterken de soorten maatregelen die genomen worden. In Nederland, met een Rijnlandse traditie (met enkele Napoleontische elementen), staat het samenwerkend en samenhangend zoeken naar draagvlak centraal. Dat is heel anders dan in een Westminsterland als het Verenigd Koninkrijk, waar meer onbesuisd beleid en ‘stop and go policy’ gangbaar is. Dit plaatst maatregelen in perspectief, maar geeft tevens handelingsruimte: ofschoon de beleidsroutes bekend zijn, hebben leiders speelruimte.