Handhaving van coronamaatregelen vanuit het perspectief van de burger

In dit minicollege gaat prof. dr. Marc Hertogh, hoogleraar Rechtssociologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, in op het belang van handhaving ten tijde van de aanpak van de coronacrisis en vooral op de – gebrekkige, want eenzijdige – beleidstheorie die daarachter schuilgaat. De overheid kondigt maatregelen af, en handhaaft die, waarbij twee aannames dominant zijn. Ten eerste, het gedrag van burgers wordt met boetes beïnvloed. Hoe hoger de boete, hoe meer afschrikwekkende werking. Ten tweede, alle burgers zijn gelijk. Hertogh laat op grond van onderzoek zien dat beide aannames onjuist zijn. Ten eerste blijkt dat burgers overheidsoptreden meer vrijwillig aanvaarden en de wet meer naleven als ze legitimiteit ervaren. In plaats van instrumentele afschrikking maakt de ervaren rechtvaardigheid van regels het verschil. Ten tweede verschillen burgers sterk in termen van zogenaamde motiverende houdingen, de gevoelde afstand tot handhavers, variërend van ‘verbondenheid’ tot ‘omzeiling’. Wat zijn de lessen? In plaats van ‘seeing like a state’ meer nadruk op ‘seeing like a citizen’. In plaats van strikte handhaving meer slimme handhaving.