Hoe werkt de Eerste Kamer in de coronacrisis?

In dit minicollege gaat prof. dr. Remco Nehmelman, griffier van de Eerste Kamer der Staten-Generaal en hoogleraar Publiek Organisatierecht aan de Universiteit Utrecht, in op de werking van de Eerste Kamer tijdens de coronacrisis. Voordat hij dat doet legt hij eerst uit wat de rol van de griffier is en wat belangrijke kenmerken van de Eerste Kamer zijn. De griffier is de hoogste ambtenaar van de Eerste Kamer, die leidinggeeft aan de griffie, de ambtelijke ondersteuning van de Kamer, die eerste adviseur van de politieke leiding is, die het college van senioren ondersteunt (de fractievoorzitters) en die protocollaire taken heeft (Verenigde Vergadering, Prinsjesdag, ambassadeurs, buitenlandse parlementen, ontvangst staatshoofden). De Eerste Kamer heeft vetorecht (waar gemiddeld een keer per jaar gebruik van wordt gemaakt), maar werkt in geval van kritiek vooral via toezeggingen en novelles. De Kamerleden toetsen aan de hand van criteria als handhaafbaarheid, rechtmatigheid en rechtsstatelijkheid. Vervolgens gaat Nehmelman in op de werking van de Eerste Kamer tijdens de coronacrisis. De commissievergaderingen gingen digitaal door, via de iPad die sinds 2011 wordt gebruikt; de plenaire vergaderingen werden na 3 weken weer fysiek opgestart, met maximaal 14 leden in de zaal (één per fractie). De Raad van State heeft geadviseerd inzake digitaal vergaderen, inclusief het quorum, de vergadering zelf en het stemmen: in uitzonderlijke situaties, in het bijzonder een totale lockdown, dan kan dat. Uiteindelijk is de interpretatie van de Grondwet aan de Kamers zelf. De Eerste Kamer heeft geopteerd voor zoveel mogelijk fysieke vergaderingen en daarvoor is meer ruimte gerealiseerd, namelijk in de Ridderzaal, voor de plenaire en commissievergaderingen. De eerste hoofdelijke stemming heeft inmiddels plaatsgevonden (eind juni), de Spoedwet digitaal vergaderen bij de decentrale overheden is behandeld, de volgende grote uitdaging is Prinsjesdag.