Crisis goed gemanaged, maar de rechtstaat kind van de rekening?

In dit minicollege gaat prof. dr. Heinrich Winter, hoogleraar Bestuurskunde aan de juridische faculteit van de Rijksuniversiteit Groningen, in op enkele cruciale juridische aspecten van de aanpak van de coronacrisis. Hij laat zien dat de crisis goed gemanaged is, maar dat de rechtstaat het kind van de rekening dreigt te worden. Dat heeft ten eerste te maken met de noodverordeningen die sinds het uitbreken van Corona van kracht zij, en nog even van kracht blijven, en de gevolgen daarvan. Eén van de gevolgen is de gebrekkige democratische controle op de noodwetgeving. De volksvertegenwoordiging is op meerdere manieren buiten spel geplaatst. Verder zijn er grote regionale verschillen, onder meer in termen van hoe en hoe strikt gehandhaafd wordt, en zijn er moeilijk uit te leggen verschillen tussen sectoren. Wel volle vliegtuigen, maar lege restaurants, wel volle terrassen, maar leeg hoger onderwijs… Daarnaast ontstaan er conflicten met grondwettelijke beginselen, zoals bewegingsvrijheid, en zijn vooral de stringente maatregelen in de verpleeg- en verzorgingssector kwestieus. Ten tweede zijn er de onduidelijkheden rond digitale beraadslagingen en besluitvorming, bijvoorbeeld in gemeenteraden. Ten derde is er het ‘techno-solutionisme’ van ‘tracing-apps’, waarmee te hoge verwachtingen zijn gecreëerd, waardoor opnieuw enkele beginselen, zoals privacy, onder druk staan, en waardoor surveillance en controle aangejaagd worden. Al met al reden genoeg om de corona-gevolgen voor de rechtstaat de komende tijd goed in de gaten te houden, ook in de bestuurskunde.