Inzicht #4: Motiveer mensen voor hun eigen veiligheid

Op weg naar huis om de kinderen te halen, hoorde ik een enthousiaste wetenschapper vertellen over een nieuw onderzoek. Flarden ving ik op: ‘Nijntje’, ‘lagere snelheid’, ‘veiligheid’, ‘woonwijken’ en ‘scholen’. Nudging, daar ging het over.

De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) bracht die dag een rapport uit over nudging om verkeersveiligheid te verbeteren. ‘Interessant!’ dacht ik meteen. Waarom? Ik ben moeder, dus ik leef me direct in en ga langzamer rijden. Ook ben ik me aan het verdiepen in gedrag in relatie tot veiligheid. En ik denk echt dat verschillende beïnvloedingsstrategieën ons kunnen helpen om veiligheid op het werk verder te verbeteren.

Nudging: mensen verleiden tot ander gedrag
Nijntjeborden in het verkeer zijn voorbeelden van ‘nudging’. En er zijn meer bekende voorbeelden: de pianotrap of de vliegjes in de wc-pot op Schiphol. Wat deze voorbeelden gemeen hebben, is dat ze mensen verleiden om ander gedrag te vertonen. Ofwel, we krijgen een duwtje in de goede richting, zonder in onze vrijheid te worden beperkt (Thaler & Sunstein, 2008). Het doel van de nudges is om gedrag bij te sturen waar mensen onbewuste keuzes maken. We weten inmiddels dat we veel onbewuste keuzes maken. Kahneman (Thinking fast and slow) stelt zelfs dat we de meeste keuzes maken met ons snelle intuïtieve (vaak onbewuste) systeem. Fijn, want dit systeem werkt sneller en kost ons veel minder energie, maar het leidt soms ook tot fouten.

Het doel van nudging is om gedrag bij te sturen waar mensen onbewuste keuzes maken

Een op drie  gebruiksfouten veroorzaakt door onbewust gedrag
Uit Storybuilder blijkt dat bij één op zes ernstige arbeidsongevallen onbewuste keuzes een belangrijke rol spelen. Bij het niet of niet goed gebruiken van veiligheidsvoorzieningen als oorzaak van een ongeval maken we namelijk onderscheid in de menselijke factor. Dit doen we op basis van de classificatie van Rasmussen: skill-based, procedure-based en knowledge-based handelen. Skill-based handelen is routinematig handelen, de automatische piloot. Knowledge-based handelen gaat over actief kennis opzoeken om te kunnen handelen. Bij ongevallen waarbij mensen een veiligheidsvoorziening niet goed gebruiken, blijkt maar liefst 1 op de 3 ongevallen te ontstaan door zogenoemd verlies van aandacht of concentratie (skill-based). De vraag is op welke manier nudging kan bijdragen aan het verminderen van deze onbewuste handelingen die tot een ongeval kunnen leiden.

Een succesvolle nudge avant la lettre: hoe krijg je mensen zover om oordopjes te dragen?

Van golfkartonbedrijf naar Formule 1
Voor een voorbeeld keer ik – net als in mijn vorige blog – terug naar de autosport. Formule 1 deze keer. Zo’n tien jaar geleden heb ik namelijk kennis gemaakt met een zeer succesvolle nudge avant la lettre. Jarenlang lag de papiersector onder vuur vanwege gevaarlijke en ongezonde werkomstandigheden. Machineveiligheid en lawaai waren belangrijke aandachtspunten. Omkisten van machines was al gedaan. Maar hoe krijg je mensen zover om oordopjes te dragen? Het bedrijf had van alles geprobeerd: gratis oordopjes, gehoorbescherming op maat (otoplastieken), instructies en voorlichting gegeven, lawaaicampagnes georganiseerd, procedures opgenomen, et cetera. Toch bleken medewerkers keer op keer hun gehoorbescherming niet te dragen. Totdat de directeur met ze in gesprek ging. ‘Wat zijn jullie hobby’s, wat doen jullie in het weekend?’ was de kernvraag van deze betrokken directeur. Antwoord: autoracen. In antwoord daarop schafte het bedrijf Formule 1-headsets aan: gehoorbescherming en communicatie mogelijk in één! Het doel om alle medewerkers gehoorbescherming te laten dragen, was daarmee in één klap bereikt.

Viola van Gulpener, RIVM | Bron Arbo-online.nl