Inzicht #5: Bouwstenen voor een lokaal democratisch akkoord
Wat de lessen uit deze MOOC kunnen betekenen voor jouw eigen gemeente
In de voorgaande vier inzichten van deze MOOC hebben verschillende experts ons verteld over de lokale democratievernieuwing in hun gemeente. In het eerste inzicht toonde Laurens de Graaf, burgemeester van Lopik, welke democratische kwaliteiten belangrijk zijn in het besluitvormingsproces van een lokaal bestuur. Het tweede inzicht borduurde daarop voort, beschreef het concept van de burgerbegroting en toonde hoe democratievernieuwing er in de praktijk van Breda uitziet. Het derde en vierde inzicht lieten ons daarnaast experimenten met loting in Groningen zien en vormen van e-democratie in Barcelona en Amsterdam. Het zijn allemaal innovatieve en creatieve manieren om burgers dichter bij de besluitvorming te betrekken. Welke lessen kunnen we trekken uit deze MOOC en hoe kun jij aan de slag met de vernieuwing van jouw eigen gemeente? In dit vijfde en laatste inzicht vertelt Jornt van Zuylen, projectleider bij Democratic Challenge, over het 'democratisch zakboekje', een methode om zelf te werken aan de vitalisering van de lokale democratie.
-
Jouw eigen democratisch zakboekjeOpen hem hier online
-
Stap 1 | Scoor de democratische bouwstenen in jouw gemeenteOpen pagina 106 van het democratisch zakboekje (.PDF)
-
Stap 2 | Maak samen met de buurt een maatschappelijke agendaOpen pagina 108 van het democratisch zakboekje (.PDF)
-
Stap 3 | Maak procesafspraken over de rol van raad en democratieOpen pagina 109 van het democratisch zakboekje (.PDF)
-
Stap 4 | Leg vast wie er verantwoordelijk is voor de procesafsprakenOpen pagina 110 van het democratisch zakboekje (.PDF)
-
Stap 5 | Denk na over nieuwe manieren van collegevormingOpen pagina 111 van het democratisch zakboekje (.PDF)
Om uit te vinden wat er beter kan in de democratie van jouw eigen gemeente heeft Democratic Challenge een boekje gemaakt. Dit 'democratisch zakboekje' bevat vragen, bouwstenen en tips om aan de slag te gaan met de vernieuwing van het besluitvormingsproces. De vragen gaan in op de inclusiviteit, gedeelde zeggenschap, democratische checks and balances en nog veel meer. Door cijfers toe te kennen aan iedere bouwsteen kun je zien hoe het ervoor staat met de lokale democratie in jouw woon- of werkplaats. De bouwstenen zijn bedoeld om te motiveren en te activeren en kunnen bij een hoge score leiden tot een sterke band tussen burger en overheid. Ga er nu snel zelf mee aan de slag!
'Bij het vormen van een collegeakkoord is het belangrijk om niet alleen stil te staan bij de inhoud en bij standpunten. Denk ook na over democratische processen en hoe je daar in een gemeente mee om moet gaan.'
Cases
-
Nieuwe politiek, nieuwe akkoorden
Na de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart 2018 staan tal van burgemeesters, raadsleden, griffiers en externe informateurs voor de belangrijke taak om afspraken te maken voor de nieuwe raadsperiode. In veel gemeenten zijn deze afspraken vier jaar geleden vastgelegd in akkoorden die samen met bewoners, verenigingen en ondernemers tot stand zijn gekomen. Dergelijke alternatieve vormen voor het bepalen van de beleidslijn zijn door de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) in kaart gebracht in de bundel ‘Nieuwe politiek, nieuwe akkoorden’. In de bundel staan de ervaringen van tien gemeenten centraal, die er na de verkiezingen van 2014 voor gekozen hebben om hun burgers actief te betrekken bij het opmaken van hun bestuurs- en of beleidsakkoord.
-
Handreiking voor inzet burgeraudits
Burgers die informatie opvragen over overheidsuitgaven, de begroting controleren en verantwoordingsvragen stellen over bepaalde beleidskeuzes; het zijn verschillende manieren waarop burgers betrokken zijn bij de beleidsvorming en zo een bijdrage leveren aan het lokaal systeem van checks and balances. Toch is het ook een ontwikkeling die in vergelijking met andere vormen van burgerbetrokkenheid in de praktijk nog weinig voorkomt. Vanuit bestuurders en beleidsmakers krijgt burgerparticipatie steeds meer aandacht. Dit om het draagvlak van hun plannen te vergroten. Ook vanuit burgers zelf neemt de aandacht toe, omdat ze menen specifieke waarde toe te kunnen voegen aan beleid. Deze handreiking biedt een meer praktische houvast voor de inzet van burgeraudits.
-
Dorps- en wijkdemocratie
Vanuit gemeentebesturen, gemeenteraden en gemeentelijke organisaties is er een groeiende beweging op gang gekomen om meer verantwoordelijkheid neer te leggen bij inwoners als het aankomt op het nemen van beslissingen. Tegelijkertijd nemen inwoners en gemeenschappen steeds meer op eigen initiatief de verantwoordelijkheid voor hun leefomgeving. Deze twee bewegingen leveren een zoektocht op, met veel vragen en dilemma’s die raken aan de ontwikkeling van onze democratie. Diverse experimenten spelen daar op in. Bijvoorbeeld over de rol van bewonersorganisaties of de decentralisatie van verantwoordelijkheden naar een dorp of buurt. Die experimenten zijn samengebracht onder de noemer ‘dorps- en wijkdemocratie’.