De geringe effecten van de coronacrisis op de ondermijnende criminaliteit

In dit minicollege gaat prof. dr. Pieter Tops, bijzonder hoogleraar Ondermijningsstudies aan de Universiteit Leiden, in op de effecten van de coronacrisis op de georganiseerde misdaad, met nadruk op de georganiseerde drugscriminaliteit. Het antwoord op de vraag wat die effecten zijn blijkt simpel: de drugscriminaliteit, met zowel export (van bijv. cannabis, XTC, amfetamine, methamfetamine) als import (van bijv. cocaïne) heeft niet tot nauwelijks geleden onder de crisis. Op grote schaal bleef Nederland deze drugs produceren en distribueren en bleven de daarmee gemoeide geldstromen op peil. (In 2017 betrof de productie van drugs ongeveer achttien miljard euro en de import rond de vier miljard euro.) Met alle gevolgen van dien voor het maatschappelijk systeem, wat bekend staat onder de noemer van ‘ondermijning’. Ofschoon er geen publieke boekhouding is en ofschoon er wel wat lichte effecten waren, bijvoorbeeld in relatie tot de sluiting van Schiphol of het inbreken op het communicatiesysteem (met name via de cryptotelefoons), kunnen we vaststellen dat de drugswereld niet onder de crisis heeft geleden en dat ze er soepel op ingespeeld heeft. Deze wereld blijkt een ‘complex adaptief systeem met grote veerkracht’, zoals dat tegenwoordig heet. De productie kon dankzij goede voorraden aan grondstoffen doorgaan; de bestaande distributielijnen (via water, het dark web en postpakketten) konden gewoon gebruikt worden; nieuwe distributielijnen werden geopend, zoals drugstransport via het transport van mondkapjes, als deklading. Het blijkt een flexibele wereld te zijn, met weinig hiërarchie en veel netwerken. Een soepel en veerkrachtig systeem, met organiserend vermogen.